Phỏm còn được gọi là ù hay tá lả. Đây là cách chơi bài của người Việt, dùng bộ bài tú lơ khơ để chơi, có số lượng người chơi từ 2 đến 4 người. Sau đây, hãy cùng Jun88 tìm hiểu rõ hơn về trò chơi thú vị này nhé.
Lịch sử
Phỏm xuất hiện vào cuối thế kỷ XX, được cho là bắt nguồn từ thôn Xuân Thụ, Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Tục truyền rằng các cụ ở làng trong lúc chờ đánh tổ tôm thì đã sáng tạo ra loại trò chơi mang tên Phỏm. Lúc các cụ bàn về luật chơi của trò chơi này thì có 1 anh người hầu quê ở Ba Vì học lỏm được, sau đó truyền bá rộng rãi cho xứ Kinh Bắc.
Ở Miền Bắc, người ta thường gọi trò chơi này là phỏm. Còn cách gọi “tá lả” thì dùng để chỉ hai trò chơi khác nhau ở miền Bắc và miền Nam.
Những quy định dành cho kiểu chơi Phỏm ở miền Bắc
Các lá bài
Người ta sử dụng bộ bài Tây 52 lá để chơi bộ môn này. Giá trị những lá bài từ thấp đến cao theo trình tự như sau: A, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, J, Q, K.
Lá K là lá có điểm số cao nhất (13 điểm) và lá A là bé nhất có số điểm thấp nhất (1 điểm).
Các lá bài có cùng giá trị hay có các giá trị đứng kế tiếp nhau sẽ tạo thành 1 nhóm (ít nhất 3 lá) trong trò chơi này, đó chính là phỏm.
Chia bài
Có một người chơi nhận được 10 quân bài còn những người còn lại nhận được 9 quân bài. Những lá bài còn lại sẽ đặt thành một chồng ở giữa. Bài phỏm thường sẽ được chia theo chiều ngược chiều kim đồng hồ.
Người chia bài chính là người nhận được 10 quân bài (quân bài cuối trong mỗi lượt chia bài).
Xếp bài
Các phép kết hợp bài đơn giản
Rác (bài lẻ) là những lá bài riêng lẻ không thể kết hợp được với bất cứ lá bài khác theo “giá trị” hay “độ ưu tiên”.
Nếu như, 2 lá bài rác đã có tiêu chuẩn của 1 phỏm thì được xếp thành “cạ”.
Ba/bốn lá (hay phỏm ngang) chính là sự kết hợp của ít nhất 3 lá bài có giá trị giống nhau.
Sảnh (hay dây, phỏm dọc) chính là sự kết hợp của ít nhất 3 lá bài có cùng chất và có giá trị kế tiếp nhau.
Ai không có bộ 3 lá hoặc sảnh nào trong trò này khi hạ bài (nếu vẫn còn cạ) thì người chơi này sẽ bị “móm”.
Luật chung
Trước khi chơi bài thì người chia phải tráo bài thật kỹ. Người tráo có 10 quân bài và còn những người còn lại thì nhận 9 quân bài. Phần còn lại của bộ bài sẽ được đặt vào giữa bàn (hay được gọi là “nọc”).
Người đi đầu chính là người chia (người có 10 quân bài) sẽ đánh 1 lá bài rác trên tay của mình. Người kế tiếp có thể ăn lá bài đó nếu như nó có thể hợp với bài trên tay họ thành 1 phỏm.
Hoặc nếu người chơi kế tiếp không thể ăn hay không muốn ăn lá bài rác đó thì phải bốc 1 lá bài từ “nọc”. Sau đó, sẽ đánh xuống 1 lá bài rác trên tay của mình.
Người thứ ba có thể ăn hoặc lựa bốc 1 lá bài nọc ở giữa bàn nếu không ăn, rồi đánh lá bài rác cho người thứ tư, và cứ tiếp tục thực hiện như vậy cho đến khi ván bài kết thúc.
Ván bài này sẽ kết thúc khi có 1 người chơi ù. Ù chính là khi số lá bài trên tay người chơi có thể xếp thành 3 phỏm chỉ dư 1 lá hoặc tương đương với sau khi hạ hết phỏm người đó không còn lại điểm nào.
Nếu như, không có người chơi nào ù thì ván bài sẽ kết thúc sau 4 vòng đánh. Trước khi vứt đi lá bài rác trong vòng 4 thì người chơi cần trình bày hết những phỏm mà mình có cho tất cả người chơi trong ván bài đó biết (còn gọi là “hạ”).
Tính điểm
Mỗi người chơi sẽ tính điểm của mình bằng cách cộng hết điểm của các quân bài lại (với quân J tương đương 11 điểm, Q tương đương 12 điểm, K tương đương 13 điểm và A tương đương 1 điểm). Các quân bài còn lại có số điểm bằng với số nút hiện trên quân bài.
Đối với ván bài có 4 người chơi, thì người ít điểm nhất sẽ về nhất, kế đó là người có điểm thấp nhì, thấp ba và cao nhất. Trường hợp nếu như có nhiều người chơi bằng điểm nhau, thì người hạ bài trước sẽ được ưu tiên về bài trước người hạ bài sau. Người bị móm (hay cháy) thì xem như về chót (vị trí thứ 4 hay “bét”). Nếu như, trong ván bài có 1 người ù thì người chơi đó ngay lập tức về nhất giành thắng lợi và 3 người còn lại sẽ bị thua như nhau (trường hợp này không chia hạng). Đối với ván bài chỉ có 3 hoặc 2 người thì cách xếp thứ hạng cũng được thực hiện tương tự như trên.
Một số thuật ngữ
- Khi có 2 quân bài kề nhau hoặc cùng hàng để chuẩn bị tạo phỏm (nhưng cần phải có 1 quân nữa) sẽ được gọi là Cạ.
- Người chơi không có phỏm là bị Móm.
- Người chơi đạt 0 điểm hoặc có 3 phỏm thì được gọi là Ù.
- Ù khan: Thuật ngữ này được quy định tùy theo các người chơi trong ván bài đó và một trong số các nghĩa phổ biến của nó chính là chỉ việc người chơi mà bài trên tay người chơi đó không thể xếp thành cạ.
- Phỏm gồm các quân cùng 1 hàng được gọi là “phỏm ngang”: 3 quân Q, 4 quân 10,…
- Phỏm gồm có các quân liền kề nhau được gọi là “phỏm dọc”.
- Quân chốt hạ là quân cuối cùng của vòng đánh thứ 3.
- Đền: là bị đối phương bên cạnh ăn 3 quân bài.
- Ù tròn chính là chỉ số quân trong phỏm vừa hạ là 10.
Đoạn kết
Mong rằng, qua những hướng dẫn trên thì anh em sẽ hiểu rõ hơn về trò chơi này.
